مراحل انعقاد خون

انعقاد خون یا Coagulation فرایندی است که موجب لخته‌ شدن خون می‌شود. خون در محل بریدگی منعقد می شود و سدی را پدید می آورد که مانع خروج خون می شود. هرچند نقص در انعقاد خون در بیماری‌هایی مانند هموفیلی کشنده است ولی انعقاد نابجای خون در ایجاد آنفارکتوس قلبی (سکته قلبی) و ایسکمی مغزی و آمبولی نیز دخیل است.  

هموستاز چیست؟

روند هموستاز موجب حفظ ثبات عروق و جلوگیری از خونریزی در عروق آسیب دیده می شود. اگر روند انعقاد دچار آسیب شود خونریزی روی میدهد. اگر انعقاد بیش از حد فعال باشد ترومبوز و عوارض ناشی از آن روی می دهد. بنابراین پاسخ انعقادی باید به صورت سریع و دقیق اعمال شود كه ضمن قطع خونریزی، عوامل ضد انعقادی نیز به منظور پیشگیری از وقوع ترومبوز روند انعقاد را محدود نمایند. سپس لخته به طور فیزیولوژیک باید لیز شده و عروق خونی مجدداً باز گردند و جریان خون برقرار گردد.مكانیزم های انعقاد بسیار پیچیده بوده و واكنش های موضعی عروق خونی، فعالیت های متعدد پلاكتی و واكنش های فاكتورهای انعقادی را شامل میگردد.
در واقع بیش از 50 ماده مختلف یافت شده اند که در انعقاد خون تاثیر دارند که بعضی از آنها موسوم به مواد انعقادی (procoagulant) هستند که موجب پیشبرد انعقاد می شوند و برخی دیگر موسوم به مواد ضد انعقادی ( anticoagulant ) هستند که موجب مهار انعقاد می‌شوند. منعقد شدن یا نشدن خون بستگی به تعادل بین این دو گروه ماده دارد. در حال طبیعی مواد ضدانعقادی برتری داشته و خون منعقد نمی‌شود، اما هنگامی که رگی پاره می‌شود مواد انعقادی در ناحیه آسیب، فعال شده و مواد ضد انعقادی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند و یک لخته خون تشکیل می‌گردد.
 

مراحل انعقاد خون چگونه است؟

انعقاد خون در سه مرحله اساسی انجام می‌شود:
در پاسخ به پاره شدن رگ یا آسیب خود خون مجموعه پیچیده‌ای از واکنشهای شیمیایی پشت سرهم با دخالت  فاکتورهای انعقادی خون انجام می‌شود. نتیجه خالص، تشکیل مجموعه‌ای از مواد فعال شده است که روی هم فعال کننده پروترومبین نامیده می‌شوند.
ماده فعال کننده پروترومبین، تبدیل پروترومبین به ترومبین را کاتالیز می‌کند.
ترومبین به عنوان یک آنزیم عمل کرده و فیبرینوژن را به رشته‌های فیبرین تبدیل می‌کند که پلاکتها، گلبول های  قرمز و پلاسما را در بین خود به دام انداخته و لخته را تشکیل می‌دهند.

برای مطالعه بیشتر: دانستنی های سلامتی

آشنا شویم با: محصولات کمپانی دارویی اکتافارما

عوامل و فاکتورهایی موثر در انعقاد خون

مهار کننده‌های طبیعی انعقاد خون:
آنتی ترومبین III:با ترومبین به صورت یک به یک جمع شده و آن را از فعالیت باز می‌دارد.
کو فاکتور IIهپارین:این نیز به عنوان مهار کننده ترومبین می‌باشد، کمبود ارثی آن ، می‌تواند موجب ترمبوز شود.
آلفا ماکروگلوبین:از جنس گلیکوپروتئین است و باز هم فعالیت ترومبین را باز می‌دارد.
پروتئینC :برای وجود، نیاز به ویتامین K دارد که بوسیله ترومبین فعال شده و موجب انعقاد می‌شود.
پروتئین S :به عنوان کو فاکتور همراه پروتئین C عمل می‌کند و برای وجودش ، نیاز به ویتامینK  است.

• پروتئین C: یک گلیکوپروتئین وابسته به ویتامین K  و غیر فعال است که نقش مهمی در تنظیم انعقاد خون دارد، پروتئین C فعال شده با اتصال به ترومبین فعال می شود. این پروتئین با غیر فعال سازی فاکتورهای Va و VIIIa (فاکتور 5 و 8 فعال )نقش ضد انعقادی دارد.
• پروتئین S: این پروتئین یک گلیکوپروتئین پلاسمایی وابسته به ویتامین K است که در اندوتلیوم عروق سنتز می شود. مهمترین نقش آن بعنوان کوفاکتور پروتئین C در غیر فعال سازی فاکتورهای پنج فعال (Va) و هشت فعال (VIIIa) است

تنظیم روند انعقاد هم توسط عوامل ضد انعقادی، مهاركننده ها و عوامل شروع كننده فیبرینولتیك است.
 

عوامل موثر در مكانیزم های انعقاد

• عروق خونی
•  پلاكت ها ( چسبندگی ، فعال شدن ، تجمع)
• ثبات لخته توسط فاكتورهای انعقادی
•  فیبرینولیز و مكانیسمهای ضد گسترش لخته